Mind Loop : Αν η ζωή είναι προσωρινή, τότε πως μπορούμε και τη βιώνουμε αυτή τη στιγμή; Γιατί δεν έχει τελειώσει το Σύμπαν; Μα κι αν είχε διαγραφεί και είχε γεννηθεί ξανά, θα το θυμόμασταν;
Μόνο σε ένα άπειρο Σύμπαν θα μπορούσε να χωρέσει η ζωή. Μόνο σε ένα Σύμπαν δίχως όρια θα μπορούσε η ζωή αυτή να εκφραστεί σε όλες τις εκφάνσεις της μένοντας αιώνια. Και για να το καταφέρει αυτό, γίνεται ευάλωτη, εύθραυστη και εφήμερη. Φθείρεται και σβήνει για να αναζωπυρωθεί και πάλι. Και μεις, σαν ταξιδευτές της δημιουργίας, συλλέγουμε εμπειρίες, αλήθειες, εμπνεύσεις και αισθήσεις για να τις φυλάξουμε μέχρι να τις συναντήσουμε και πάλι. Σκαλί σκαλί ανακαλύπτουμε τον κόσμο και πέρα απ’τις δυσκολίες και τα εμπόδια πάντα καταφέρνουμε να φτάσουμε πιο μακριά. Παγιδευμένοι μέσα στο ίδιο μας το κεφάλι αντιλαμβανόμαστε όσα ήδη υποσυνείδητα γνωρίζουμε, βιώνοντας μια περιπλάνηση βγαλμένη μέσα απ’τη φαντασία μας. Και τίποτα δεν τελειώνει ποτέ. Η ζωή δεν στερεύει ούτε στο ελάχιστο. Όσο κοντά κι αν φτάσουμε στο θάνατο, μονάχα τον προσπερνούμε. Σαν να είμαστε αιωνόβιοι. Οι θεοί που κρατούν στα χέρια τους την ίδια τους τη ζωή.
«Το σύμπαν (κόσμος), με όλα όσα περιέχει μέσα του, δεν το έφτιαξε κανείς, ούτε θεός ούτε άνθρωπος, αλλά υπήρχε πάντα, υπάρχει και θα υπάρχει – μια φωτιά αιώνια ζωντανή που ανάβει με μέτρο και σβήνει με μέτρο.» Ηράκλειτος (535 – 475 π.Χ.)
Υπάρχει μια ανεπίσημη θεωρία που ορίζει τη ζωή σαν έναν ατέρμων βρόγχο. Ένα κυκλικό Loop εμπειριών που επαναλαμβάνεται μέσα σε έναν κόσμο φαινομενικά αναλώσιμο. Παρελθόν, παρόν και μέλλον πλάθονται ταυτόχρονα. Όλες οι αναμνήσεις που έχει ένα άτομο στην υπάρχουσα ζωή του αποτελούν κομμάτια ενός παρελθόντος που ξετυλίσσεται παρασκηνιακά (και παράλληλα με το παρόν του). Είναι οι «δοκιμαστικές καταστάσεις» της ζωής του. Στιγμές που έχουν επαναληφθεί αμέτρητες φορές έχοντας ‘αποτύχει’ ως προς την ασφάλεια του ατόμου. Η συνείδηση του δεν μπορεί να τις αποκωδικοποιήσει και τις αποβάλλει ως άχρηστες, με αποτέλεσμα το άτομο να μην τις θυμάται. Η θεωρία του infinite Loop μας διδάσκει λοιπόν, πως το άτομο ‘εξασκείται’ στα ‘επίπεδα’ της ζωής του, όπως ένας χαρακτήρας παιχνιδιού, κι όταν πεθαίνει απλώς επιστρέφει στο σημείο λίγο πριν το θάνατο του για να τον αποφύγει και να συνεχίσει παρακάτω. Γνωρίζει έμφυτα πια πως να αποφύγει όλους τους κινδύνους και προχωρά στη ζωή του θεωρώντας ότι τα γεγονότα που ζει τα αντικρίζει για πρώτη φορά. Αποδίδει τη δεξιοτεχνία του να αποφεύγει τον κίνδυνο. στον παράγοντα ‘τύχη’. Αποθηκεύει στη μνήμη του μονάχα εκείνες τις στιγμές που περιλαμβάνουν τον ίδιο στη ζωή, αποβάλλοντας τις άχρηστες στιγμές θανάτου. Κι η ζωή του συνεχίζει τέλεια σκηνοθετημένη, όπως μια μονταρισμένη ταινία.
Σύμφωνα με την συγκεκριμένη θεωρία, ο άνθρωπος είναι ο μοναδικός πρωταγωνιστής της ζωής του. Οι υπόλοιποι που ‘συμμετέχουν’ σε εκείνη είναι είτε προβολές του υποσυνειδήτου του, όσο χειροπιαστές, αυτόνομες ή αληθοφανείς κι αν μοιάζουν, είτε αποτελούν αληθινές υπάρξεις των οποίων η πραγματικότητα διασταυρώνεται για λίγο με τη δική του. Ένα διαδραστικό όνειρο. Ο ίδιος ο άνθρωπος δεν ‘πεθαίνει’ ποτέ στα δικά του μάτια, κι όσο κι αν έχει αποδεχτεί την ιδέα του θανάτου έχει το παράδοξο ένστικτο πως εκείνος θα παραμείνει για πάντα ‘αιώνιος’. Στη δική του πραγματικότητα βλέπει τους άλλους να πεθαίνουν. Τον ίδιο ποτέ. Εκείνος πάντοτε επιβιώνει. Αυτό που δεν ‘θυμάται’, είναι πως αμέτρητοι ‘πεθαμένοι’ εναλλακτικοί εαυτοί του τον εκπαιδεύουν ανελλιπώς στην αποφυγή του θανάτου. Στις πραγματικότητες των άλλων ανθρώπων, όμως, εκείνος είναι που δεν καταφέρνει να ζήσει, κι όχι οι ίδιοι. Όλοι, λοιπόν, είμαστε πεπεισμένοι για το θάνατο των υπολοίπων κι όχι για τον δικό μας.
«Η διάκριση ανάμεσα στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον καθώς και η ίδια η πραγματικότητα είναι μονάχα μια επίμονη ψευδαίσθηση.» Άλμπερτ Αϊνστάιν (1879 – 1955)
Ο ισχυρισμός της θεωρίας του ‘infinite Loop’, εξηγεί με απλό τρόπο το φαινόμενο του déjà vu. Ας αναλύσουμε όμως πρώτα τι έχει αποδειχθεί στις μέρες για το φαινόμενο της προμνησίας. Σύμφωνα με τις νέες επιστημονικές μελέτες, το déjà vu δεν κρύβει κάτι το μεταφυσικό, αλλά αποτελεί μια απλή λειτουργία του εγκεφάλου που αφορά στον έλεγχο της ορθότητας των αναμνήσεων που έχει ήδη αποθηκεύσει ο εγκέφαλος. Όταν το σύστημα μνήμης διαπιστώσει κάποιο λάθος, βιώνεται η αίσθηση του déjà vu. Αυτό, όμως, που δεν μπορούν να εξηγήσουν οι επιστήμονες, είναι τι ακριβώς είναι αυτό το λάθος και πως είναι δυνατόν να είναι λανθασμένη μια ανάμνηση. Αν ο άνθρωπος, λοιπόν, είναι ο ήρωας στο δικό του προβαλλόμενο κόσμο και κάθε φορά ξεκινάει τη ζωή από εκεί που την έχει αφήσει -δίχως να το θυμάται- , τότε το déjà vu δεν είναι άλλο πέρα από στιγμιαία ενθύμηση μιας πράξης που συνέβαινε -και θα συμβαίνει- στις κυκλικές επαναλήψεις της ζωής του. (Loop)
«Δεν υπάρχει θάνατος. Μόνο αλλαγή των Κόσμων.» Chief Seattle (1786 – 1866)
Θα μπορούσε να θεωρηθεί πως ο κόσμος συμβαίνει σύμφωνα με τη σκέψη, κι όχι σύμφωνα με το χρόνο και το χώρο. Ο χωροχρόνος είναι κατασκευασμένος έτσι ώστε να φιλοξενεί και να χωράει τη φαντασία. Βοηθά την αθάνατη συνείδηση να εκφραστεί κι από πληροφορία να γίνει περιοδική δράση. Σύμφωνα με την κοσμολογική θεωρία των Φρεντ Χόιλ και Τόμας Γκολντ, το Σύμπαν υπήρχε ανέκαθεν, δεν έχει τέλος και μέσα του γεννιούνται συνεχώς γαλαξίες από ύλη που σχηματίζεται «αυθόρμητα». Θα μπορούσε, λοιπόν, το Σύμπαν –ή καλύτερα Πολυσύμπαν- να θεωρηθεί σαν μια υπέρτατη Συνείδηση μοιρασμένη στα κεφάλια των ανθρώπων. Ίσως όλες οι πεποιθήσεις του ανθρώπου περί μεταθανάτιας ζωής, να αποτελούν τον τρόπο για να αντιληφθούμε ότι η συνείδηση μας είναι το κλειδί της ύπαρξης. Μια ‘θεική νοημοσύνη’ που έχει επίγνωση της ύπαρξης της και μπορεί να αντιλαμβάνεται από όλες τις δυνατές πτυχές τους κόσμους που η ίδια διαμορφώνει. Ίσως η ψυχή μας να μην είναι τίποτα άλλο πέρα από ‘τα μάτια’ μιας πρωταρχικής ουσίας που μπορεί να διευρυνθεί σε πολλά διαφορετικά σκαλοπάτια εστίασης. Ίσως η ύλη, ο φυσικός θάνατος και η φθορά είναι ο τρόπος να μας πει η συνείδηση μας πως προσωρινά βρίσκεται σε μια κατάσταση χονδροειδούς αντίληψης της πραγματικότητας. Δεν σημαίνει ότι όλα όσα παρατηρεί έχουν μόνο αυτήν την πλευρά. Στέκει απλώς σε ένα απ’τα άπειρα σημεία παρατήρησης.
«Θεωρώ τον εγκέφαλο έναν υπολογιστή που θα σταματήσει να λειτουργεί όταν καταρρεύσουν τα εξαρτήματά του. Δεν υπάρχει παράδεισος ή ζωή μετά θάνατον για κατεστραμμένους υπολογιστές. Αυτό είναι ένα παραμύθι για όσους φοβούνται το σκοτάδι. Πρέπει να μη σταματούμε να αναζητούμε την ύψιστη αξία των πράξεών μας». Στίβεν Χόκινγκ
«Ο κόσμος είναι μια αντίφαση: το σύμπαν ένα παράδοξο.»
Κι η ζωή ένα…παιχνίδι;
Όλες οι παραπάνω θεωρίες προϋποθέτουν ένα Σύμπαν άπειρων πραγματικοτήτων, όπου ο κάθε ένας ζει τη δική του αλήθεια με τον εαυτό του στο επίκεντρο. Ζούμε, δηλαδή, σε ένα πολυδιάστατο κόσμο παραισθήσεων όπου είμαστε καταδικασμένοι να επιβιώνουμε αιώνια ακόμα κι αν δεν το επιδιώκουμε. Συνεχίζουμε τη ζωή με τον ‘ζωντανό’ εαυτό μας κι όσο για τους εναλλακτικούς εαυτούς μας που έχουν πεθάνει, έχουν σβηστεί σβήνοντας μαζί τους κάθε ανάμνηση θανάτου. Είμαστε οι τέλειοι πρωταγωνιστές ενός παιχνιδιού φτιαγμένου στα μέτρα μας. Διασταυρώνουμε τη ζωή μας με εκείνη των ζωντανών κι όταν εκείνοι πάψουν να υπάρχουν στα δικά μας μάτια, αποσυνδέονται απ’την δική μας πραγματικότητα και συνεχίζουν στη δική τους.
Όσο συναρπαστική κι αν ακούγεται μια τέτοια θεωρία, η ιδέα περί αθανασίας προκαλεί μια αίσθηση ματαιότητας στην ψυχή του ανθρώπου. Ίσως η γνώση της αθανασίας να μελαγχολεί το πνεύμα του, μπλοκάροντας τη θέληση του για δημιουργία και ζωή. Ίσως είναι γραφτό του να μην ‘θυμάται’ τους κανόνες που διέπουν το Σύμπαν και την ίδια του την ύπαρξη, έτσι ώστε να μπορεί να ολοκληρώνει το ταξίδι του απ’την αρχή, με νέα μάτια. Είναι ένας Θεός που ‘ξεχνά’ για να μπορεί να εμπνέεται κάτι νέο κάθε φορά. Ο Θεός που επιλέγει να ζήσει και να μάθει το γιατί.
«Έχεις ήδη κάνει μια επιλογή. Τώρα θα πρέπει να την καταλάβεις.» Oracle, Matrix
Όσο ανίκητος, όμως, κι αν είναι ο άνθρωπος μπροστά στο θάνατο, υπάρχει μια στιγμή στο πεπρωμένο του όπου ο ίδιος θα ‘τερματίσει’ τα στάδια της ζωής του και θα οδηγηθεί σε κάτι άγνωστο, όπως ακριβώς οι παίκτες ενός videogame, ή ενός επιτραπέζιου rpg. Ίσως αυτό το άγνωστο να είναι μια νέα ζωή στην οποία δεν θα θυμάται απολύτως τίποτα. Ίσως ο άνθρωπος πεθαίνει, για να μπορεί να ζήσει ξανά. Και κάθε φορά μια νέα γνώση ξυπνά. Μια καινούργια θέαση των πραγμάτων. Αυτή η αθανασία μας είναι μάλλον κατασκευασμένη στοργικά και όχι εγωκεντρικά. Είμαστε στο κέντρο της ζωής μας για να παρατηρούμε καλύτερα, να μαθαίνουμε καλύτερα, να δημιουργούμε καλύτερα κι όχι για να νιώθουμε ανώτεροι. Είμαστε πρωτότυποι, καινοτόμοι και ανεπανάλληπτοι σε κάθε βήμα ζωής.
Μπορεί να μην είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τον δημιουργό των κόσμων ή του κόσμου που μας φυλά στα σπλάχνα του, μπορεί να μην είμαστε σε θέση να αντικρύσουμε κατάματα αυτό που υπάρχει έξω απ’το ολογραφικό ‘παιχνίδι-σύμπαν’ μας, ένα μονάχα όμως μπορούμε να ισχυριστούμε με σιγουριά: δεν υπάρχει μεγαλύτερο θαύμα απ’την ίδια μας τη Συνείδηση.
«Από τότε που οι άνθρωποι έχουν παίξει τα παιχνίδια Sims, η αντίληψη για τον κόσμο γύρω τους τείνει να αλλάζει. Έτσι βλέπουν την πόλη, το σπίτι ή την οικογένεια τους με έναν ελαφρώς διαφορετικό τρόπο μετά το παιχνίδι.» Will Wright, σχεδιαστής των παιχνιδιών Sims.
Έχουμε ενσωματώσει τόσο πολύ το έξω μέσα μας, που ξεχάσαμε πως το μέσα μας είναι αυτό που μπορεί -και πρέπει- να ορίζει το έξω μας. Σκεφτείτε το…
