Τεχνητή Νοημοσύνη: απόκλιση από τον προγραμματισμό

Ρομπότ και Τεχνητή Νοημοσύνη: Ένα θέμα τόσο φλέγον και ελκυστικό σε όλους μας. Στο παρόν άρθρο ωστόσο δε θα αναλύσω την σχέση ανάμεσα στα δύο, αλλά θα δώσω παραδείγματα τεχνητής νοημοσύνης που έδειξαν εξέλιξη πέρα απο το πρόγραμμα τους.

Αν και γεννήθηκα λίγα χρόνια μετά το ’90 εν τούτοις γαλουχήθηκα με όλες τις επιτυχίες του είδους των προηγούμενων δεακετιών, κάτι που με στιγμάτισε και με έκανε φαν του είδους απο την ηλικία του δημοτικού. Aliens, Terminator, Star Trek και μετέπειτα τα Matrix στον χώρο της οθόνης και οι Ασίμωφ και Κλαρκ στον χώρο της λογοτεχνίας με ώθησαν στην διαμόρφωση δέους για το «μέλλον».

Για πολλά χρόνια με έτρωγε και αποφάσισα σήμερα, αυτό που με τρώει να το μοιραστώ μαζί σας και να δω και σχόλια σας επί του θέματος.

Η συλλογιστική μου είναι η εξής: Θεωρούμαστε είδος λόγω της ευφΰίας μας και της δυνατότητας μας να σκεπτόμαστε και να αναλύουμε δεδομένα πράττοντας ανάλογα. Το γνωστό ρητό «Σκέπτομαι, άρα υπάρχω»

Η τεχνητή νοημοσύνη –για την ώρα όπως είναι στον κόσμο της φαντασίας, αλλά πολύ σύντομα πραγματοποιήσιμη- είναι ένα είδος ευφυΐας δημιουργημένη απο τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος συνθέτει προγράμματα τα οποία ακολουθώντας κάποιες οδούς μπορούν να βγάλουν δεδομένα και να συνθέσουν συνεπαγωγές.

Ωστόσο, τι γίνεται αν το πρόγραμμα αυτό καταφέρει και εξελιχθεί μόνο του, «βγει» απο τον συγκεκριμένο προγραμματισμό που του έχει δώσει ο άνθρωπος; Δε θα μπορούσαμε να πούμε ότι τέτοιο είδος τεχνητής νοημοσύνης που το καταφέρει αυτό, μπορεί να αποτελέσει ένα νέο είδος; Τι θα γινόταν αν το δημιούργημα κατάφερε βάσει των εφοδίων που δόθηκαν απο τον δημιουργό, σκεφτεί μόνο του; Δε θα θεωρείτο ότι ξεκινά την δική του εξελικτική πορεία;

Το φάντασμα στο κέλυφος. Τι είναι το φάντασμα αν όχι η ευφυΐα; Και εν τέλει τι μπορούμε να θέσουμε ως ευφυΐα; Έχει σημασία αν είναι «φυσική» ή «τεχνητή», εφόσον υφίσταται; Για να μην μπω στο «σκοτεινό δωμάτιο» να αναφέρω την δική μας «φυσική» (;) ευφυΐα.

Παρακάτω λοιπόν, έχοντας αυτό στο μυαλό μου, θα παραθέσω παραδείγματα τεχνητής νοημοσύνης που «εξελίχθηκαν» πέρα απο τον προγραμματισμό τους, που θεωρήθηκαν «λάθος» ίσως απο τους κατασκευαστές. Και επιτρέψτε μου να κάνω και λάθη μιας και όπως σας είπα αυτό το άρθρο αποτελεί δικές μου σκέψεις και ανησυχίες.

1. Ρ. Γκίσκαρντ / Ρ. Ντάνιελ, Robots and Empire 1985, I. Asimov

Στη ευρύτερη σειρά του Ασίμωφ του Θεμελίου (απαρτίζεται απο τις σειρές Ρομπότ, Αυτοκρατορία και Θεμέλιο) αυτά τα δύο ρομπότ είναι ίσως τα πιο σημαντικά. Δε το ξέρουμε στην αρχή, το συνειδητοποιούμε σιγά σιγά, ωστόσο αυτά τα δύο ρομπότ έχοντας τους γνωστούς 3 Νόμους της Ρομποτικής κατάφεραν και «ξέφυγαν» από αυτούς.

Ο Ρ. Ντάνιελ ένα πιο εξελιγμένο νοητικά ρομπότ και ο Ρ. Γκίσκαρντ ένα παλαιότερο ρομπότ του οποίου μια τυχαία αναβάθμιση του λογισμικού του, του έδωσε την δυνατότητα της τηλεπάθειας. Το γεγονός αυτό το έκανε να πρέπει απο τον προγραμματισμό του να θέτει σε ισχύ τους 3 Νόμους όχι μόνο στο φυσικό επίπεδο πια, αλλά και στο νοητικό. Καταλαβαίνοντας τις συναισθηματικές διακυμάνσεις στους εγκεφάλους των ανθρώπων και παρατηρώντας τις αλλαγές τις ψυχοσύνθεσης τους ανάλογα με τα δρώμενα γύρω τους, ο Γκίσκαρντ έπρεπε να φροντίζει όχι μόνο για την σωματική ακεραιότητα, μα και για την νοητική.

Η αλληλεπίδραση των δύο, σε συνδυασμό με την επίδραση που είχε στον Ντάνιελ –ως πιο εξελιγμένου νοητικά ρομποτ- ένας χαρισματικός άνθρωπος, τους έφτασε σε σημείο να βγούνε πέρα απο τους 3 Νόμους. Ο Γκίσκαρντ συπλήρωνε στον Ντάνιελ το συναισθηματικό κομμάτι των ανθρώπων, κάτι το οποίο και οι δύο δεν μπορούσαν να καταλάβουν και ο Ντάνιελ ως ο πιο εξελιγμένος κατάφερε να επεξεργαστεί τα δεδομένα και να συνθέσει πλέον σκέψη και όχι συλλογιστικές.

Έτσι για πρώτη φορά έχουμε μια ένδειξη συναισθήματος, αλλά και ευφυΐας.

Παραθέτω απο το βιβλίο:

Το Συναίσθημα

«-Ναι φίλε Ντάνιελ, κι έτσι θα ήταν υπό κανονικές συνθήκες. Παρόλα αυτά η αναφορά σου στο μηδενικό νόμο μείωσε την ένταση του πρώτου νόμου σε ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα. Η ανάγκη να σε σώσω ήταν αρκετή για να σβήσει ό,τι είχε απομείνει απο αυτόν και ενήργησα όπως ενήργησα.

-Όχι φίλε Γκίσκαρντ. Η προοπτική τραυματισμού ενός ρομπότ δε θα έπρεπε να σε επηρεάσει καθολου…

-Είναι παράξενο φίλε Ντάνιελ. Δεν ξέρω πως έγινε. Ίσως γιατί έχω παρατηρήσει πως κάθε μέρα σκέφτεσαι περισσότερο σαν άνθρωπος, αλλά…

-Ναι, φίλε Γκίσκαρντ;

-Τη στιγμή που τα ρομπότ ήρθαν προς το μέρος σου και η Λαίδη Γκλαντία εξέφρασε την άγρια της ευχαρίστηση, οι ποζιτρονικοί μου οδοί ανακατάχτηκαν με ένα περίεργο τρόπο. Για ένα λεπτό, νόμιζα…οτι…ήσουν άνθρωπος…και αντέδρασα ανάλογα.

-Αυτό ήταν λαθος.

-Το ξέρω. Κι όμως, κι όμως αν ξανα συνέβαινε θα έπραττα το ίδιο.

Ο Ντάνιελ είπε: Είναι παράξενο, αλλά έτσι όπως το έθεσες αισθάνομαι οτι έκανες το σωστό. Αν η κατάσταση αντιστρεφόταν νομίζω ότι και γω…θα έκανα το ίδιο…ότι θα σε θεωρούσα…άνθρωπο.

Ο Ντάνιελ διστακτικά αλλά αργά, άπλωσε το χέρι του και το Γκίσκαρντ το κοίταξε. Τότε, πολύ αργά, άπλωσε και το δικό του χέρι. Οι άκρες των δαχτύλων τους ακούμπησαν και μετά σιγά σιγά, έπιασε ο ένας το χέρι του άλλου –σχεδόν σα να ήταν φίλοι, όπως αποκαλούσαν ο ένας τον άλλον»

Εδώ θα κλείσω το απόσπασμα και θα αναφερθώ στην ένδειξη ευφυΐας. Ο Μπέιλη, ο άνθρωπος με τον οποίο αλληλεπίδρασε ο Ντάνιελ και εξέλιχθηκε, είχε αναφέρει «Τα ρομπότ δε σκέφτονται, συλλογίζονται μόνο και βγάζουν συμπεράσματα»

Η δημιουργία του Μηδενικού Νόμου, που έρχεται πολύ πιο πάνω απο τον Πρώτο αλλά και απο τους υπόλοιπους, αποτέλεσε την έναρξη σκέψης του Ντάνιελ. Για να θυμηθούμε, οι 3 Νόμοι της Ρομποτικής απο τον Ασίμωφ:

1. Δέν επιτρέπεται στο Ρομπότ να βλάπτει άνθρωπο ή με την αδράνεια του να αφήσει να πάθει κακό.
2. Το Ρομπότ πρέπει να υπακούει στις διαταγές που λαμβάνει απο τον άνθρωπο, εκτός εαν οι διαταγές έρχονται σε αντίθεση με τον Πρώτο Νόμο.
3. Το Ρομπότ πρέπει να προστατεύει την ύπαρξη του, εφόσον η φροντίδα αυτή δε συγκρούεται με τον Πρώτο και Δεύτερο Νόμο.

Ο Μηδενικός Νόμος που συνέθεσε ο Ντάνιελ είναι ο εξής:

Ένα Ρομπότ δεν πρέπει να τραυματίσει την ανθρωπότητα ή λόγω αδράνειας να επιτρέψει να πάθει κακό η ανθρωπότητα.

Και έτσι ο Γκίσκαρντ θέτοντας το Νόμο σε ισχύ και αποφασίζοντας κάτι πέρα απο τους 3 Νόμους «πέθανε», ενώ ο Ντάνιελ ως πιο εξελιγμένος νοητικά κατάφερε να κρατήσει τον ποζιτρονικό του εγκέφαλο ακέραιο και να σκεφτεί πέρα απο τον προγραμματισμό που του δώσανε.

Και ξανά, ένα άρθρο μου για την τεχνητή νοημοσύνη και τον Ασίμωφ φτάνει να είναι μεγάλο και με αναγκάζει να το κόψω σε δύο μέρη μιας και έχω άλλα 2-3 παραδείγματα. Περιμένω σχόλια σας! Η συνέχεια θα έχει Matrix, Ghost in the Shell και Avengers οπωσδήποτε.

Stay tuned!