Κάποτε είχαμε την αλήθεια και το ψέμα. Τώρα έχουμε την αλήθεια, το ψέμα, και μία πραγματικότητα που μπορεί να μην είναι αληθινή, όμως θεωρούμε πως είναι αβλαβής για να την θεωρήσουμε ψεύτικη. Αυτή είναι η Μετά-Αλήθεια, η έννοια που ψηφίστηκε λέξη της χρονιάς που μας πέρασε (Post Truth). Ζούμε σε μία Μετά-Αληθινή εποχή, που κινείται στα ομιχλώδη όρια μεταξύ ψέματος και αλήθειας. Σε αυτή την σκοτεινή εποχή, η εξαπάτηση μετατρέπεται σε πρόκληση, σε ένα παιχνίδι που καταλήγει να γίνεται συνήθεια που αλλάζει και χειραγωγεί εντελώς την πραγματικότητα των ανθρώπων.
Και εγένετο Μετά-Αλήθεια : Η Εποχή του Ψεύδους
Δεν χρειάζεται πολύ μυαλό για να κατανοήσουμε πως ζούμε στην εποχή της «Μετά-Αλήθειας», μίας Επιφανειακής αλήθειας που κινείται στα όρια του ψέματος, χωρίς όμως να εδραιώνεται ως ψέμα, αφού αδυνατούμε μέσα από τον καταιγισμό της καθημερινότητας να αμφισβητήσουμε όσα μας παρουσιάζονται ως αληθινά δίχως να είναι στην ουσία.
Τι σημαίνει όμως η φράση «Μετά-Αλήθεια» (Post Truth); Σύμφωνα με το Oxford Dictionary, που στις 16 Νοεμβρίου του 2016 την ανακήρυξε ως Φράση της χρονιάς, «Η Μετά-Αλήθεια διαμορφώνει συνθήκες κατά τις οποίες τα αντικειμενικά γεγονότα έχουν μικρότερη επιρροή στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης από τις επικλήσεις προς το θυμικό και προς τις προσωπικές απόψεις».
Με λίγα λόγια, η εδραιωμένη από όλες τις κοινωνικές (και όχι μόνο) δομές Μετά-Αλήθεια , δεν επικεντρώνεται σε αντικειμενικά γεγονότα που έχουν πραγματικά συμβεί ώστε να διαμορφώσει την κοινή γνώμη αναλόγως, παρά στοχεύει στις αναμνήσεις και τα συναισθήματα του υποσυνείδητου αλλά και τις προσωπικές απόψεις ώστε να εδραιώσει ένα γεγονός, κατασκευάζοντας έτσι νέες τάσεις, απόψεις ή φοβίες στο κοινωνικό σύνολο.
Η πρώτη ερώτηση που πηγάζει από αυτή την διαπίστωση είναι ,για ποιο λόγο θα πρέπει οπωσδήποτε να διαμορφώνεται η κοινή γνώμη, ακόμη και από αληθινά γεγονότα που χρησιμοποιούνται για να κατευθύνουν τις μάζες, ανάλογα με τα συμφέροντα όσων μας ελέγχουν.. Βέβαια αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα από μόνο του, που αφορά την υπνωτισμένη συνειδησιακή ύπαρξη των περισσότερων από εμάς, και αξίζει να αναλυθεί σε άλλο άρθρο βαθύτερα.
Πλέον στις ημέρες μας, και με την καταφανή εδραίωση μίας Μετα-αληθινής πραγματικότητας στις κοινωνίες που ζούμε, τίποτε δεν μας εκπλήσσει και τίποτε δεν μας φαίνεται ψεύτικο, αρκεί να μας δώσει κάποιος κάποιες φαινομενικά σωστές αποδείξεις ώστε να εντυπωθεί ένα νέο, μία άποψη, μία νέα πραγματικότητα στις ζωές μας.
Η Μετα-Αληθινή Τυραννία και η Αποδόμηση της Αλήθειας
Ίσως να μην υπάρχει χαρακτηριστικότερο παράδειγμα για την δύναμη που έχει η Μετά-Αλήθεια στις ζωές και την καθημερινότητά μας, από την Πολιτική, που έχει συνδέσει το όνομά της με τον όρο «Post Truth».Πολύ πριν από τους Πολιτικούς Ηγέτες του Νεοφιλελευθερισμού που έχουν μετατραπεί στους Τύρρανους της ελεύθερης βούλησης και χρησιμοποιούν κατά κόρον την έννοια της κατασκευασμένης αλήθειας έτσι ώστε να χαλιναγωγήσουν την κοινή γνώμη, ένας άλλος κλάδος επιχείρησε να θέσει τις βάσεις έτσι ώστε να εδραιωθεί η Μετά-Αλήθεια, η νέα λαβυρινθώδης πραγματικότητα του αληθοφανούς ψέματος.
Περισσότερο από 30 χρόνια πριν, οι Ακαδημαικοί ξεκίνησαν να αποδομούν την αντικειμενική αλήθεια ως ένα από τα «μεγαλύτερα αφηγήματα» της εποχής μας, που οι έξυπνοι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν πια να πιστέψουν. Έτσι αντι για την αλήθεια η οποία είχε πια απορριφθεί ως αφελής και περιοριστική, εμφανίστηκε μία αρχή που επέτρεπε μονάχα «αλήθειες», πάντοτε στον πληθυντικό, που ήταν προσωποποιημένες και εντελώς υποκειμενικές. Κάτω από αυτή την νέα αρχή, κάθε «αληθινός» ισχυρισμός σχετίζεται αποκλειστικά με τον άνθρωπο που παρουσιάζει την αλήθεια, κάτι που καθιστά την επιβεβαίωση ή την απόρριψη σχεδόν αδύνατη.
Φυσικά αυτές οι νέες αξίες που συνόδευαν ένα γεγονός/άποψη, εξαπλώθηκαν στην κοινωνία και ως τα μέσα του 1990 οι δημοσιογράφοι ακολούθησαν τους Ακαδημαικούς και απέρριψαν την αντικειμενικότητα των ειδήσεων που μετέδιδαν, θεωρόντας την πλέον τυπικότητα του επαγγέλματος. Ως αποτέλεσμα, οι παλαιότεροι δημοσιογράφοι που είχαν ως αρχή την αντικειμενική αλήθεια μίας είδησης, αποσπάστηκαν από το λειτούργημα και κατηγορήθηκαν πως εξαπατούν το κοινό και κοροιδεύουν τους εαυτούς τους.
Πλέον τα παραδείγματα που αφορούν τις κατασκευασμένες ειδήσεις που θεωρούνται υποκειμενικά αληθινές είναι άπειρα, και μπορούν να αναγνωριστούν με σχετική ευκολία. Όμως το πρόβλημα είναι πως ελάχιστοι κατορθώνουν να απεμπλακούν από την στείρα καθημερινότητα και τα δεινά που τους περιβάλλουν, έτσι ώστε να διαπιστώσουν την πραγματική φύση αυτών των ειδήσεων, και τις αφήνουν να βυθιστούν στο πίσω μέρος του κεφαλιού τους, τις παίρνουν μαζί στο κρεβάτι τους, και εκείνες ολοκληρώνουν ανενόχλητες τον στόχο τους που είναι η δημιουργία ιδεών που στοχεύουν στην απομόνωση, τον φόβο, και το μίσος απέναντι στον συνάνθρωπό μας.
Η Μετα-Αλήθεια της Ψηφιακής μας ταυτότητας
Μέσα στην ψηφιακή εποχή της Πληροφορίας που ζούμε, είναι πια εύκολο για αυτή την υποκειμενική πραγματικότητα να εδραιώσει την ύπαρξή της στην καθημερινή μας ζωή. Είμαστε τα όντα της κοινωνικής δικτύωσης και περνάμε σχεδόν το σύνολο της ημέρας μας συνδεδεμένοι σε ένα αχανές παγκόσμιο δίκτυο πληροφόρησης αμφιβόλου ποιότητας και προέλευσης.
Το πρόβλημα εδώ δεν είναι η παρουσία μας αλλά και ο εθισμός μας στα κοινωνικά δίκτυα, αφού υπάρχουν και θετικές προεκτάσεις στην ανάπτυξη της επικοινωνίας και της ενημέρωσης (αν γίνεται σωστά και αντικειμενικά) μέσα από τις σύγχρονες τεχνολογικές πλατφόρμες του 21ου Αιώνα. Το ζήτημα εδώ, είναι πως τα ίδια μέσα δικτύωσης που δημιουργήθηκαν για επιταχύνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων, αποτελούν το τέλειο «παράθυρο» έτσι ώστε να καθιερωθεί μία ψεύτικη πραγματικότητα, χωρίς να υπάρχει η πιθανότητα να αποκαλυφθεί το ψέμα που κρύβεται μέσα της.
Αναρωτήσου το εξής: Αποτυπώνει ο ψηφιακός σου εαυτός (τα κοινωνικά σου Προφίλ) την προσωπική σου αλήθεια, όπως την βιώνεις στην απλή καθημερινότητά σου; Θα σου πω ευθαρσώς, σε ένα βαθμό όχι. Γιατί μπήκαμε όλοι οικειωθελώς στο μεγεθυντικό φακό της δημοσιότητας, που διογκώνει τον εγωισμό, μας προτρέπει να φουσκώσουμε τα επιτεύγματα της καθημερινότητάς μας, και εμείς με τη σειρά μας σερβίρουμε μία «Μετά-Αληθινή» εκδοχή του εαυτού μας, μία ψηφιακή Μετά-αλήθεια για το ποιοί είμαστε, χωρίς να μπορεί κανείς να αποδείξει το αντίθετο.
Κάπως έτσι, ανοίγουμε την οθόνη του κινητού/υπολογιστή μας και διαβάζουμε νέα που κατασκευάστηκαν για να εξυπηρετήσουν μία ψεύτικη ιδέα, χαζεύουμε τα χρονολόγια των ψηφιακών φίλων που γεμάτα μετα-αληθινές δημοσιεύσεις (πειραγμένες φωτογραφίες, check in που δεν έγιναν ποτέ κλπ..) εξιστορούν την μιζέρια του σύγχρονου ανθρώπου. Ζούμε για να δημοσιεύουμε ότι ζούμε. Παρατηρούμε την ζωή να περνά, μέσα από την γυάλινη χαραμάδα μίας οθόνης, τις ειδήσεις και τα νέα να διαμορφώνουν τις συνειδήσεις μας.. Λέμε «διαστρεβλωμμένες αλήθειες» ο ένας στον άλλο, ακούμε στην τιβι ψεύτικες ειδήσεις, ζούμε ψεύτικες μέρες. Που όμως μοιάζουν με μία αδιαπραγμάτευτη αλήθεια, αφού κανείς δεν έχει σκεφτεί να την αμφισβητήσει..
Γιατι ακόμα και αν το κάνει, θα σκοντάψει στην υποκειμενικότητα της σύγχρονης θεώρησης. Είσαι αυτό που λες πως είσαι, αρκεί να μην σκέφτεσαι και να μην αμφισβητείς. Αρκεί να μην σηκώνεις κεφάλι. Όμως μέσα σε αυτή την ψεύτικη πραγματικότητα, χρειάζεται περισσότερο από ποτέ να ανακαλύψουμε την αντικειμενικότητα στην ζωή, να χαρούμε την αλήθεια που μας ενώνει όλους. Την ελευθερία της σκέψης μας, στο δικαίωμά μας να ερευνάμε την αλήθεια και να απορρίπτουμε το ψέμα. Μονάχα έτσι θα αισθανθούμε λίγο πιο κοντά στην ελεύθερη φύση μας.
