σύστημα αξιολόγησης: Πως λειτουργεί και τι θα προκαλέσει; Είσαι το είδος του ανθρώπου που δεν λερώνει ποτέ τους δρόμους με απορρίματα; Οι κοινωνικές σου προσπάθειες ίσως στο μέλλον να επιβραβεύονται ή να τιμωρούνται. Το σύστημα αξιολόγησης των πολιτών που αποτελεί και μέσο γελοιοποίησης μα και τιμωρίας στην Κίνα, ετοιμάζεται να έρθει και στην Ευρώπη προετοιμάζοντάς μας για την ψηφιακή φυλακή όσων είναι “ανυπάκουοι” προς το σύστημα!
Το ψηφιακό πορτοφόλι, το σύστημα αξιολόγησης και οι “ποινές”
Ένα ψηφιακό πορτοφόλι, που φυσικά υπάρχει με διαφόρους τρόπους και στην Ελλάδα, δοκιμάζεται από το 2022 στην Ιταλία προκειμένου να ενθαρρύλει την φιλική συμπεριφορά προς το περιβάλλον. Η ιδέα προφανώς φαίνεται αθώα και σωστή με μία πρώτη ματιά, όμως είναι εξίσου επικίνδυνη αφού θυμίζει το σύστημα κοινωνικής αξιολόγησης της Κίνας, που εξυπηρετεί τους απολυταρχικούς σκοπούς καταγράφοντας και αξιολογώντας κάθε κίνηση των πολιτών.
Το χειρότερο είναι πως δεν μιλάμε για ένα δυστοπικό σενάριο της σειράς Black Mirror, αλλά για μία πρωτοβουλία της Ιταλίας στην οποία φαίνεται πως δειλά δειλά δοκιμάζεται το ίδιο σύστημα αξιολόγησης που πρωτοεμφανίστηκε στην Κίνα το 2014. Για την ώρα οι πρωτοβουλίες κοινωνικής αξιολόγησης και επιβράβευσης των πολιτών της Ευρώπης είναι προαιρετικές και πραγματοποιούνται αυτόνομα από διάφορους παράγοντες – κυβερνητικούς και μη , επιβραβεύοντας πράξεις οικολογικής συνείδησης και όχι μόνο, ενώ για την ώρα δεν προβλέπονται κυρώσεις και τιμωρίες προς τους πολίτες. Για την ώρα όμως, αφού και στην Κίνα το σύστημα αξιολόγησης είχε ξεκινήσει με παρόμοιο τρόπο, βασισμένο σε ανταμοιβές της σωστής συμπεριφοράς των πολιτών, όμως λίγο αργότερα εμφανίστηκαν και οι τιμωρίες.
Το σύστημα αξιολόγησης θα γίνει η ψηφιακή φυλακή μας;
Στην Κίνα το σύστημα αξιολόγησης των πολιτών εμφανίστηκε αρχικά σε τοπικό επίπεδο και σύμφωνα με τους René Raphaël και Ling Xi στην μελέτη τους “Ο καλός και ο κακός κινέζος” μέχρι το 2015 αρκετές πόλεις είχαν αποφασίσει να υιοθετήσουν συνεργασία με πολυεθνικές. Ο Ψηφιακός γίγαντας Alibaba, άρχισε τότε να προσφέρει το περίφημο “Sesame Credit” στην εφαρμογή της πληρωμής.
Η σύντομη αποπληρωμή του δανείου, η αγορά προιόντων που προωθούσε η πλατφόρμα και η εγγραφή σε συγκεκριμένες υπηρεσίες επέτρεπαν στους χρήστες να μαζεύουν πόντους που μετατρέπονταν σε πλεονεκτήματα για μελλοντικά δάνεια ή ψηφιακές αγορές. Η πόλη Hangzhou για παράδειγμα επιτρέπει στους πολίτες της να χρησιμοποιούν αυτές τις μονάδες στην δημοτική τους κάρτα ώστε να έχουν προνόμια.
Δεν χρειάζεται να επισημάνουμε πως κάτι αντίστοιχο συμβαίνει εδώ και χρόνια στην Ελλάδα και την Ευρώπη γενικότερα, όπου οι χρήστες του διαδικτύου συσσωρεύουν μονάδες από διαφορετικές αγορές ή ψηφιακές δραστηριότητες, χωρίς ωστόσο ακόμα να μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν σε δημοτικές ή κυβερνητικές υπηρεσίες. Αυτό όμως είναι το αρχικό στάδιο της βαθμολόγησης ώσπου να περάσουμε εντελώς στην λεγόμενη αχρήματη κοινωνία και το ψηφιακό πορτοφόλι που ίσως συνδέεται με τον απόλυτο έλεγχο και τις εξοντωτικές τιμωρίες για τους “ανυπάκοους”.
Παίρνοντας ως παράδειγμα την Κίνα για να δούμε τι θα συμβεί στο μέλλον και στα δικά μας λημέρια, ως το 2018 είχε αξιολογηθεί βάση των αγορών του το 1/4 του πληθυσμού. Τότε ήταν που η κεντρική τράπεζα συνεργάστηκε με 8 εταιρείες προκειμένου να αναπτύξει το δικό της σύστημα αξιολόγησης. Ως το 2020, το 80% των κινεζικών εδαφών είχαν επηρεαστεί και υιθοέτησαν το κοινωνικό σύστημα αξιολόγησης σε πάνω από 1 δις ανθρώπων.
Έτσι πράξεις αλληλεγγύης (αν και εφόσον κάποιος παρείχε φωτογραφικό υλικό ως απόδειξη) οδηγούσε σε θετική αξιολόγηση, ενώ η διασπορά “ψευδών ειδήσεων” σύμφωνα πάντα με το σύστημα, ή η καθυστέρηση πληρωμής ενός δανείου οδηγούσε σε αρνητική αξιολόγηση και πιθανή τοποθέτηση σε “μαύρες λίστες”.
Ένα υπο κατασκευή σύστημα αξιολόγησης
Το κοινωνικό σύστημα αξιολόγησης της Κίνας αναπτύχθηκε σε στάδια που βοήθησαν στην δημιουργία της απαιτούμενης τεχνολογίας ώστε να διατηρούνται τα δεδομένα, να αναπτυχθούν οι αλγόριθμοι, και όλοι γνωρίζουμε πια πως σε παγκόσμιο επίπεδο τα προσωπικά μας δεδομένα (καταναλωτικές συνήθειες, ενδιαφέροντα, συναναστροφές) συσσωρεύονται στο διαδίκτυο και δημιουργούν ψηφιακό προφίλ για τον κάθε ένα από εμάς, που δυνητικά θα χρησιμοποιηθεί στο μέλλον ώστε να μας αξιολογήσουν, και μάλιστα χωρίς να απαιτείται κάποιο έγγραφο που φοβόμαστε στην παρούσα φάση, όπως οι επικείμενες νέες ταυτότητες.
Οι τεχνολογίες αυτές άνθισαν κατά την πανδημία του Covid 19 και έστω και αν για την ώρα το ακριβές κινεζικό σύστημα αξιολόγησης δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην ευρώπη λόγω νομικών περιορισμών, σύντομα οι αντιστάσεις θα καμφθούν και θα έρθουμε αντιμέτωποι με τις επικείμενες τιμωρίες όσων επιλέγουν να μην υπακούσουν στις προσταγές εκείνων που θα έχουν τα ηνία της χώρας. Το σύστημα αυτό όπως και στο ξεκίνημά του στην Κίνα, δοκιμάζεται τοπικά και μόνο με ανταμοιβές για την ώρα, και για περιβαλλοντικό όφελος.
Για παράδειγμα στην Ρώμη και στην Μπολόνια υπάρχει ψηφιακό πορτοφόλι που επιβραβεύει τους πολίτες που χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ηλεκτρικά μέσα ή δεν καταναλώνουν τρομερά επίπεδα ενέργειας, τους δίνει πόντους που οι πολίτες μπορούν να χρησιμοποιήσουν σε αγαθά και υπηρεσίες από συνεργαζόμενες εταιρείες. Τι θα συμβεί στο μέλλον όμως όταν οι χώρες που θα χρησιμοποιήσουν σύστημα αξιολόγησης επιλέξουν να τιμωρήσουν τους ανυπάκοους; Τότε ίσως να βιώσουμε τον απόλυτο έλεγχο και να εγκλωβιστούμε χωρίς διαφυγή στην ψηφιακή φυλακή που τώρα κατασκευάζουν πίσω από τις πλάτες μας.
