Η γοητεία του ανθρώπου σχετικά με τα υπερκόσμια όντα δεν αποτελείι μυστικό. Από μυθιστορήματα και τηλεοπτικές σειρές μέχρι θεωρίες συνωμοσίας που κυκλοφορούν ευρέως, τα θέματα όπως οι ερπετόμορφοι άνθρωποι, οι αρχαίοι εξωγήινοι και οι υβριδικοί άνθρωποι-ερπετά έχουν κερδίσει την προσοχή του κοινού. Οι θεωρίες συνωμοσίας ποικίλλουν, από ισχυρισμούς ότι μέλη βασιλικών οικογενειών έχουν ερπετική καταγωγή έως υποθέσεις πως ότι μερικοί από τους πιο λαμπρούς εφευρέτες του σήμερα μοιράζονται την ίδια προέλευση.
Ενώ μπορεί να υπάρχουν πολλοί λόγοι πίσω από την δημοφιλή ανάπτυξη αυτών των θεωριών, ένα συγκεκριμένο στοιχείο έχει πυροδοτήσει συζητήσεις σχετικά με την πιθανή ύπαρξη πραγματικών «ερπετόμορφων» στην αρχαία ιστορία.
Η αρχαία Μεσοποταμία, που συχνά θεωρείται ένας από τους παλαιότερους πολιτισμούς του κόσμου, έχει παράγει αμέτρητα ευρήματα. Ωστόσο, λίγα έχουν προκαλέσει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον όσο μια σειρά από ιδιόμορφα ειδώλια που έχουν πυροδοτήσει συζητήσεις μεταξύ αρχαιολόγων, ιστορικών και λάτρεις των αρχαίων μυστηρίων. Τα αγάλματα αυτά, που ανασκάφηκαν από τον προϊστορικό πολιτισμό του ubaid —μια ανεπτυγμένη κοινωνία που κάποτε άκμασε στη νότια Μεσοποταμία, στο σημερινό Ιράκ— αμφισβητούν την κατανόησή μας για τις πρώιμες ανθρώπινες κοινωνίες.
Η Ανακάλυψη και ο Πολιτισμός του ubaid
Ο πολιτισμός του ubaid (4000-5500 π.Χ.) θεωρείται από τους αρχαιολόγους ο πρώτος που εδραίωσε οργανωμένους οικισμούς. Παρόμοια με άλλους αρχαίους πολιτισμούς, όπως εκείνους της Κοιλάδας του Ινδού, της Αιγύπτου και της Ελλάδας, φημίζεται για τα προηγμένα αρδευτικά του συστήματα, τα οργανωμένα χωριά, την αρχιτεκτονική από τούβλα, την εκλεπτυσμένη κεραμική και τα καλλιτεχνικά του επιτεύγματα. Μικρά χωριά, όπως το Τελ αλ-Ουμπαΐντ, άρχισαν να εξελίσσονται σε πόλεις, με την εμφάνιση ναών και μνημειωδών κτιρίων σε τοποθεσίες όπως η Εριντού, η Ουρ και η Ουρούκ — που αποτελούσαν τις κύριες τοποθεσίες του μεταγενέστερου Σουμεριανού πολιτισμού. Μια λιγότερο γνωστή πληροφορία είναι ότι η Ακρόπολη της Ερμπίλ, στο Ιράκ, είναι μια από τις παλαιότερες και καλύτερα διατηρημένες πόλεις που χρονολογούνται από αυτή την περίοδο.
Η αρχιτεκτονική τους περιλάμβανε μεγάλα σπίτια σε σχήμα Τ, ανοιχτές αυλές, πλακόστρωτους δρόμους, καθώς και εξοπλισμό επεξεργασίας τροφίμων. Σύμφωνα με το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, μερικά από αυτά τα χωριά άρχισαν να εξελίσσονται σε πόλεις, άρχισαν να εμφανίζονται ναοί, καθώς και μνημειώδη κτίρια, όπως στην Εριντού, την Ουρ και την Ουρούκ, τις κύριες τοποθεσίες του Σουμεριανού Πολιτισμού. Σουμεριανά κείμενα εξηγούν ότι η Ουρ θεωρούταν η πρώτη πόλη.
Οι αρχαιολόγοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αποκάλυψη αρχαίων μυστηρίων καθημερινά και κάπως έτσι, στις αρχές του 20ού αιώνα, κατά τη διάρκεια ανασκαφών σε τοποθεσίες του πολιτισμού του ubaid—Τελ αλ-Ουμπαΐντ, Εριντού, Ουρ και Ουρούκ—οι αρχαιολόγοι, με επικεφαλής τον Harry Reginald Hall το 1919, ανακάλυψαν ειδώλια 7.000 ετών που απεικονίζουν ανθρώπινα σώματα με ερπετικά χαρακτηριστικά στο πρόσωπο.
Ανάμεσα στα διάφορα ευρήματα—όπως κεραμικά, εργαλεία και αρχιτεκτονικά κατάλοιπα—τα ερπετόμορφα ειδώλια ξεχώρισαν λόγω της παράξενης εμφάνισής τους: επρόκειτο για ανθρωπόμορφα σώματα με επιμήκεις κεφαλές, αμυγδαλωτά μάτια, μακρόστενα πρόσωπα, μύτη που μοιάζει με σαύρας και φολιδωτό δέρμα σαν εκείνα των ερπετών.
Τα ερπετόμορφα ειδώλια του ubaid: η σημασία και οι πιθανές Ερμηνείες
Κατασκευασμένα από ψημένο πηλό, αυτά τα χειροποίητα και ζωγραφισμένα ειδώλια, με ύψος περίπου 13,8 εκατοστά και πλάτος 4,9 εκατοστά, βρέθηκαν σε διάφορες στάσεις. Πολλά ήταν διακοσμημένα με περίπλοκα μοτίβα και απεικονίζονταν σε στάσεις που υποδηλώνουν τελετουργική ή συμβολική σημασία. Ορισμένες φιγούρες φαίνονται να κρατούν βρέφη, ενώ άλλες απεικονίζονται σε στάσεις εξουσίας, κρατώντας σκήπτρο ή ράβδο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και το βρέφος που θηλάζει έχει χαρακτηριστικά σαύρας. Τα περισσότερα αγαλματίδια φαίνεται να φορούν κράνος και κάποιο είδος επένδυσης στους ώμους.
Αυτό που κάνει αυτά τα ειδώλια αινιγματικά είναι η έντονη διαφορά τους από τις τυπικές αναπαραστάσεις ανθρώπων και ζώων της μεσοποταμιακής τέχνης. Τα ερπετικά χαρακτηριστικά των αγαλμάτων δεν μοιάζουν με τίποτα άλλο που έχει βρεθεί στην τέχνη ή τη μυθολογία της περιοχής, πυροδοτώντας ένα κύμα εικασιών σχετικά με τον σκοπό και την προέλευσή τους. Σε αντίθεση με άλλα τεχνουργήματα της περιοχής, τα οποία προσφέρουν γνώσεις για την καθημερινή ζωή, το εμπόριο και την τότε διακυβέρνηση, αυτά τα αγάλματα φαίνεται να συμβολίζουν κάτι πολύ πιο αινιγματικό.
Επειδή δεν έχουν βρεθεί γραπτά κείμενα από την περίοδο του ubaid, η απουσία γραπτών αρχείων αφήνει το κοινό με περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις, κάνοντας αυτά τα ειδώλια ένα κρυπτικό αίνιγμα για την κατανόηση της κοσμοθεωρίας τους. Οι κυρίαρχες θεωρίες για τη σημασία των ερπετόμορφων ειδωλίων περιλαμβάνουν:
Σύμβολα Γονιμότητας: Μια θεωρία υποστηρίζει ότι τα αγάλματα συνδέονταν με τελετουργίες γονιμότητας, λόγω της ανακάλυψης πολλών γυναικείων ειδωλίων σε μητρικές στάσεις, με έμφαση στην κοιλιά. Ωστόσο, τα ερπετικά χαρακτηριστικά περιπλέκουν αυτή την εξήγηση.
Θρησκευτικοί ή Μυθολογικοί Σκοποί: Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι αντιπροσωπεύουν μυθολογικά όντα, θεούς, υπερφυσικές δυνάμεις ή σαμανικές φιγούρες που φορούν μάσκες ή κοστούμια για να ενσαρκώσουν πνεύματα ζώων. Η σύνδεση με τον όφι, ένα σημαντικό σύμβολο σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς (όπως ο Σουμεριανός θεός Ένκι), είναι μια πιθανή εξήγηση.
Εξωγήινη Σύνδεση: Μια πιο κερδοσκοπική θεωρία, δημοφιλής μεταξύ των θεωρητικών των αρχαίων αστροναυτών, προτείνει ότι τα αγάλματα μπορεί να αναπαριστούν όντα από άλλο κόσμο, όπως οι ευρέως μελετημένοι Ανουνάκι, που αλληλεπίδρασαν ή επηρέασαν τον πολιτισμό του ubaid. Αυτή η άποψη υποδηλώνει ότι τα αγάλματα μπορεί να αναπαριστούν όντα από άλλο κόσμο που αλληλεπίδρασαν με ή επηρέασαν τον πολιτισμό του Ουμπαΐντ, παρέχοντάς τους τη γνώση και την τεχνολογία που χρειάζονταν για να επιβιώσουν.
Παιδικά Παιχνίδια: Μια πιο απλή θεωρία υποστηρίζει ότι τα ειδώλια δεν ήταν τελετουργικά αντικείμενα, αλλά απλώς παιδικά παιχνίδια.
Πού Βρίσκονται Σήμερα τα ερπετόμορφα ειδώλια ubaid;
Ενώ πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα, το μυστήριο των αγαλματιδίων του Ουμπαΐντ είναι αναμφισβήτητο. Σήμερα, μπορεί κανείς να δεί αυτά τα αντικείμενα σε μουσεία σε όλο τον κόσμο. Το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο φιλοξενεί μια σημαντική συλλογή, συμπεριλαμβανομένων των ανεκτίμητων ειδωλίων, ενώ άλλα ενδιαφέροντα κομμάτια—όπως μπολ, σφραγίδες και μενταγιόν—που βρίσκονται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Η κληρονομιά των ερπετόμορφων αγαλματιδίων του ubaid εκτείνεται πέρα από την αρχαιολογία. Μας προκαλούν να αντιμετωπίσουμε τα όρια της κατανόησής μας για το παρελθόν και να εξετάσουμε το ενδεχόμενο ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί μπορεί να είχαν πεποιθήσεις, πρακτικές και γνώσεις που διαφέρουν πολύ από τις δικές μας. Είτε θεωρούνται λείψανα μιας ξεχασμένης θρησκείας, είτε τεκμήρια πρώιμου καλλιτεχνικού πειραματισμού, είτε σύμβολα μιας υπερκόσμιας σύνδεσης, αυτά τα αγάλματα αποτελούν μια ισχυρή μαρτυρία της δημιουργικότητας και της πολυπλοκότητας των πρώιμων πολιτισμών της ανθρωπότητας.
Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, ίσως ανακαλύψουμε περισσότερες απαντήσεις στα αινίγματα που παρουσιάζουν, αλλά προς το παρόν, οι θεωρίες γύρω από τη σημασία τους συνεχίζουν να αιχμαλωτίζουν τη φαντασία του κοινού, προσθέτοντας στην αιώνια μυστηριώδη τους γοητεία.
