Μία ματιά μέσα από ένα παράθυρο αρκεί. Είτε πρόκειται για εκείνο που βλέπει στον δρόμο της γειτονιάς σου, είτε αφορά κάποιο εικονικό παράθυρο στην επιφάνεια εργασίας του προσωπικού σου υπολογιστή. Μέσα σε αυτή την σύγχρονη κοινωνία, ο μοντέρνος άνθρωπος κοιτά πάντα μέσα από κάποιο παράθυρο, και άν σταθεί αρκετά τυχερός ίσως να διαπιστώσει πως στις πραγματικές ή τις virtual διαδρομές της καθημερινότητας μας το λάθος μονοπάτι παραμονεύει και περιμένει να μας υποδεχθεί, ρουφώντας μας στην δίνη της (εκάστοτε) εξάρτησης! Γιατι παντου παραμονεύουν οι Εθισμοι…
Η κοινωνία εξαπλώνεται και η τεχνολογία αναπτύσσεται ραγδαία. Τι συμβαίνει όμως στους ανθρώπους της νέας χιλιετίας; Πως λειτουργούν μέσα στα πλαίσα της σύγχρονου αστικού βίου και της ψηφιακής ζωής;
Καταναγκασμός & Εθισμοι
Φαίνεται πως το φαινόμενο του εθισμού και των ανθρώπινων παθών δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην ατομική αυτοκαταστροφική τάση του κάθε ανθρώπου που επιλέγει να διαβεί ένα τέτοιο μονοπάτι. Προφανώς αυτή η απόκλιση συμπεριφοράς και σκέψης απέκτησε μεγαλύτερη ισχύ στα χέρια εκείνων που κατανόησαν την μεγάλη δύναμη που είχε αυτό το ελλάτωμα στην κατά τα άλλα ισχυρή δομή του ανθρώπινου εγκεφάλου με τις απεριόριστες δυνατότητες . Αν καταφέρεις να υποτάξεις την πλειοψηφία των ανθρώπων μέσα από τα ίδια τους τα πάθη και τους στρέψεις προς την εξάρτηση και τον εθισμό, αυτόματα έχεις καταφέρει να τους υποδουλώσεις οδηγώντας τους προς την παντελή έλλειψη αυτοκυριαρχίας και σκέψης.
Κατά την γνώμη μου το μεγάλο πείραμα της διοχέτευσης των διαφόρων εθισμών σε μεγάλες κοινωνικές μάζες με σκοπό τον έλεγχο του νου, καθώς και της καταστροφής του Ανθρώπου ως εξελιγκτικό Ον πραγματοποιήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την διάρκεια της δεκαετίας 20-30. Περίπου μία εκατονταετία πίσω στο παρελθόν, στήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα κόλπα χαλιναγώγησης των μαζών μέσα από τεχνικές εθισμού στην ανθρώπινη ιστορία. Με λίγα λόγια η υπόθεση έχει ως εξής. Έπειτα από χρόνιες διαμαρτυρίες του Αμερικάνικου κλήρου και μίας μερίδας Συντηρητικών της εποχής που πίεζε τον κόσμο προς την αποφυγή κατάποσης του αλκοόλ, ανακοινώθηκε η Μεγάλη Ποτοαπαγόρευση από το Αμερικανικό Κράτος. Έτσι, για δέκα και πλέον χρόνια κάθε τι αλκοολούχο ήταν πλέον απαγορευμένο και διωκόταν με αυστηρότατες ποινες από τις Ηγετικές Αρχές των Η.Π.Α! Σε αυτό το σημείο θα μπορούσε κάποιος να πει πως ορθώς αποφασίστηκε αυτή η απαγόρευση ως μέτρο για την προστασία της υγείας των Πολιτών, όμως δεν θα μπορούσε να κάνει περισσότερο λάθος. Με την σοφή χρήση της Αντίστροφης Ψυχολογίας που δεν θα μπορούσε να γνωρίζει ο απλός κόσμος, καθώς οι πιο πολλοί δεν ήξεραν καν γράμματα, μεγιστοποίησαν την παραγωγή και κατανάλωση αλκοόλ στο μεγαλύτερο βαθμό που μπορούσαν. Πλέον κάθε φάρμα έκρυβε στο υπόγειό της κάποιο παράνομο αποστακτήριο, και όλοι έψαχναν να βρουν κρυφά να αγοράσουν αλκοόλ για να πιούν. Το φλερτ με την παρανομία παραδόξως απέκτησε μεγάλη απήχηση στον απλό κόσμο, που θεώρησε πως με αυτό τον τρόπο αντιμάχεται την Ηγεσία κατακτώντας έτσι ένα πρόσκαιρο αίσθημα ελευθερίας..
Φυσικά, μερικά χρόνια αργότερα και όταν πιά οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν εισχωρήσει στα βάθη της Οικονομικής τους κρίσης, απελευθέρωσαν αυτό που γνώριζαν πως ήταν καθημερινή συνήθεια των Πολιτών τους. Επανανομιμοποίησαν το Αλκοόλ και εξασφάλισαν απεριόριστα οικονομικά κέρδη, μαζί με την πνευματική αλλά και φυσική καταστροφή χιλιάδων ανθρώπων. Φτάνοντας στο σήμερα κατανοούμε πως το εγχείρημα πέτυχε ρίχνοντας μονάχα μία ματιά στα αποκαρδιωτικά νούμερα καθώς πάνω από 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους ανά τον κόσμο κάθε χρόνο από το αλκοόλ, με πολλά εκατομμύρια παραπάνω να εξακολουθούν να παλεύουν για την ψυχική και φυσική τους υπόσταση.
Σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι φυσικά να αριθμήσει τους απεριόριστους εθισμούς που υπάρχουν εκεί έξω, μα να παρατηρήσει το φαινόμενο από μία άλλη σκοπιά. Το πείραμα των Αμερικάνων με το αλκοόλ και τις διάφορες ναρκωτικές ουσίες (Αξίζει να αναφέρουμε πως η Αμερική ήταν η πρώτη χώρα με μαζικό πρόβλημα εθισμού στην Ηρωίνη την δεκαετία του 30) αποτελεί ένα πολύ καλό παράδειγμα για την ευρύτερη εφαρμογή του ζητήματος. Παρατηρούμε λοιπόν πως για να διαδοθεί ένας εθισμός πρώτα στοχοποιείται ευρέως. Ένα εύλογο χρονικό διαστημα απαιτείται για να ριζώσει στην συνείδηση του επιρρεπή ανθρώπου η ιδέα της χρησιμοποίησης αυτού του στόχου, ως μέσο αντίδρασης. Το δεύτερο βήμα είναι η εξάπλωση ενός κοινωνικού προβλήματος που σπρώχνει τον άνθρωπο προς λύσεις ακραίες. Με τα δύο αυτά συστατικά η ιδέα κρίνεται επιτυχής. Με την εξάπλωση της Οικονομικής κρίσης ανθει η Ηρωίνη και το αλκοόλ, με την εξάπλωση του πλούτου και της ματαιοδοξίας η Κοκαίνη πλασάρεται ως το ναρκωτικό των εκλεκτών, κ.ο.κ!
Hi–tech Εθισμοί
Με το πέρασμα των χρόνων και περνώντας στην σύγχρονη πιά εποχή, το όλο ζήτημα των εθισμών αναλύθηκε σε βάθος. Φυσικά διαπιστώθηκαν αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα που αποδεικνύουν αυτό που ο κάθε άνθρωπος με κριτική σκέψη μπορεί να καταλάβει. Ας δούμε μερικά από αυτά: Πρωτίστως ακόμα και η ίδια αγγλική λέξη Addiction προέρχεται από λατινική ρίζα που κυριολεκτικά μεταφράζεται σε «σκλαβιά». Οι κύριες λειτουργίες που ενεργοποιούνται στον ανθρώπινο εγκέφαλο μέσω του οποιουδήποτε εθισμού είναι οι εξής. Λαχτάρα και αναγκαία ζήτηση του αντικειμένου που έχει προκαλέσει τον εθισμό, έλλειψη ελέγχου πάνω στην χρήση του και τρίτον συνεχή ενασχόληση με το αντικείμενο του εθισμού ασχέτως επικινδυνότητας. Κυρίως όμως ο Εθισμός πλέον αντιμετωπίζεται από την επιστημονική κοινότητα ως «μία χρόνια ασθένεια που διαμορφώνει και αλλάζει τόσο την λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς και την ίδια του την δομή.»
Φυσικά κατά το παρελθόν οι επιστήμονες θεωρούσαν πως λίγοι εθισμοί θα μπορούσαν να καθηλώσουν τον άνθρωπο (Ποτο-Νικοτίνη-Ναρκωτικά), μα όσο η καθημερινότητά μας αλλάζει και εμπλουτίζεται με την τεχνολογία και τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας, τόσο οι εθισμοί αυξάνονται.. Ο άνθρωπος έχει αυξήσει τις αντοχές του στους πειρασμούς των συμβατικών παθών – αν και αυτά εξακολουθούν να ευθύνονται για πάρα πολλές ανθρώπινες απώλειες- και έχει ανεβάσει το επίπεδο της μόρφωσης και της πληροφορίας που λαμβάνει. Στις μέρες μας, ο μέσος άνθρωπος αν το επιλέξει βομβαρδίζεται καθημερινά από την ροή πληροφορίας από πολλά διαφορετικά μέσα, και σε θεωρητικό επίπεδο είναι κατά πολύ εξυπνότερος από τον άνθρωπο που εκατό χρόνια πριν παλεύε απλά για την επιβίωσή του σε ακραίες συνθήκες διαβίωσης.
Έτσι, οι ενισχυμένοι hi-tech εθισμοί έκαναν την εμφάνισή τους και ανεβαίνουν στην ιεραρχεία των επικίνδυνων παθών που μετατρέπουν τον άνθρωπο σε ενα ον πλήρως εξαρτημένο σχεδόν σε κάθε του απλή κίνηση. Πλέον ο σύγχρονος άνθρωπος ξεχνά τα προβλήματά του και σχεδόν τα παραβλέπει, όντας προσκολλημένος για αρκετές ώρες την ημέρα στην οθόνη του tablet/smartphone, ζώντας κυριολεκτικά μία ψηφιακή ζωή που διαφέρει υπερβολικά από την συμβατική του ζωή. Τώρα πια, ο εθισμός του στα κοινωνικά δίκτυα τον κάνει να βγάζει περί τις 1000 φορές την ημέρα κατά μέσο όρο την συσκευή από την τσέπη του για να παρακολουθήσει την ροή της digital περσόνας του μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Ζει επιδερμικά τις στιγμές της καθημερινότητάς της και τις αποτυπώνει ως πληροφορία «ποστάροντας» φωτογραφίες στο timeline του. Επικοινωνεί κυρίως μέσα από κάποια ψηφιακή πλατφόρμα έστω και αν βρίσκεται ακριβώς δίπλα στον άλλο. Αδιαφορεί, κρύβει την όποια ανασφάλειά του σε κάποιο εύστοχο αστείο που βρήκε οπτικοποιημένο μετά από μόλις ένα λεπτό αναζήτησης στο διαδίκτυο,υιοθετεί ήδη τροποποιημένες και υπάρχουσες μορφές σκέψης.
Χωρίς να το ξέρει ο άνθρωπος της νέας χιλιετίας (τουλάχιστον η πλειοψηφία αυτών) έχει μετατραπεί σε ένα αντικείμενο ενδελεχούς έρευνας χωρίς να το γνωρίζει πραγματικά. Μελετούνται οι συμπεριφορές του, οι τρόποι αντίδρασης στο οποιοδήποτε πρόβλημα, το πόσο συχνά παθαίνει κατάθλιψη, πως την ξεπερνα,τι την επιδεινώνει.. Και αυτού του είδους οι εθισμοί δυστυχώς είναι δύσκολο να παρακαμφθούν καθότι δεν στοχέυουν απευθείας στην φυσική υγεία του ατόμου, μα στην πλήρη χαλιναγώγηση του μυαλού του, της φαντασίας και της σκέψης του. Πόσο εύκολο είναι εξάλλου να σκεφτείς την προσωπική σου εξέλιξη όταν τα δύο κύρια στοιχεία του πειράματος εξάπλωσης ενός εθισμού επικρατούν; Η κρίση στην συνείδηση των ανθρώπων απέκλεισε σχεδόν κάθε ελπίδα πραγματικής ελευθερίας, μα έδωσε την ευκαιρία στην ψηφιακή μας περσόνα να διαμαρτηρηθεί για τα δεινά της, να χαρεί πρόσκαιρα με λίγες στιγμές παιχνιδιού και την δήθεν αίσθηση συντροφικότητας που τα κοινωνικά δίκτυα μας χαρίζουν απλόχερα έστω και αν βρισκόμαστε τις περισσότερες ώρες κυριολεκτικά μόνοι!
Φυσικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν δαιμονοποιούνται, μιας και ανάλογα τον χρήστη μπορούν εύκολα να μετατραπούν σε ένα δίκτυο σωστής και φιλτραρισμένης πληροφόρησης, χωρίς εκείνος που το χρησιμοποιεί αυτομάτως να θεωρείται εθισμένος σε αυτά. Δυστυχώς οι αριθμοί όμως επιβεβαιώνουν πως πρόκειται για την νέα τάση εθισμου που έχει ήδη πάρει τρομακτικές διαστάσεις, καθώς οι περισσότεροι από εμάς κυριολεκτικά περνούν την μέρα τους ζώντας ψηφιακά, δίχως να ενδιαφέρονται πραγματικά να εξελιχθούν μέσα από την εμπειρία.
Ευτυχώς φαίνεται πως με μία διαφορετική προσέγγιση μπορούμε να φιλτράρουμε τους νεόυς hi-tech εθισμούς και να τους στρέψουμε προς όφελός μας χωρίς απαραίτητα να εγκλωβιστούμε στην απραξία. Όπως και να αγνοήσουμε τους παλιούς και ήδη καθιερωμένους εθισμούς. Η καθημερινότητα του ανθρώπου μπορεί να εξελιχθεί περισσότερο. Ήδη έχουμε το ιδανικό εργαλείο,αρκεί να το βοηθήσουμε απερίσπαστο, με τους λιγότερους πιθανούς πειρασμούς να ανοίξει τα σύνορα προς την ελευθερία του. Γιατι ο νους του ανθρώπου απελευθερωμένος είναι ο ισχυρότερος υπολογιστής που μπορεί να υπάρξει ποτέ..
