Ευρώπη 1486. Την εποχή όπου έρχεται στον κόσμο μια από τις εμβληματικότερες φυσιογνωμίες στον χώρο του Αποκρυφισμού, ο Γερμανός Αστρολόγος και Αλχημιστής Κορνήλιος Αγρίππας,σε κάποιο άλλο μέρος ολοκληρώνεται ένα βιβλίο που θα γίνει οδηγός για τους τρομερούς εξεταστές της Ιεράς Εξέτασης. Το όπλο τους απέναντι στις “μάγισσες” που μαστίζουν σύμφωνα με την δική τους θρησκευτικά παγιωμένη ιδεολογία τον κόσμο…To Malleus Maleficarum
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό του Ε.Τύπου : Φαινόμενα
To Malleus Maleficarum
Πρόκειται γιά την Σφύρα των Μαγισσών, το περίφημο “Malleus Maleficarum”, ένα βιβλίο που υπογραμμίζει τα χαρακτηριστικά των μαγισσών, τον τρόπο με τον οποίο μπορεί κάποιος να τις “ανακρίνει” και υποδεικνύει ποιά θα είναι η τιμωρία που θα πρέπει να τους επιβληθεί! Το βιβλίο που χρησιμοποιήθηκε ως εγχειρίδιο απο τους ανακριτές της ιεράς εξέτασης και μπορεί να θεωρηθεί από τον σύγχρονο άνθρωπο ως ένα μέσο λανθάνουσας δυναμικής, ή αλλιώς ο κίνδυνος ψευδών θρησκευτικών προκαταλήψεων,ο έλεγχος ολόκληρης της κοινής γνώμης από ένα και μοναδικό θρησκευτικό οργανισμό…
Τα περιεχόμενα του Βιβλίου
Η Σφύρα των Μαγισσών είναι χωρισμένη σε τρείς τομείς, και ο καθένας εκθέτει συγκεκριμένες ερωτήσεις απαντώντας τες σε μετέπειτα σημεία του βιβλίου μέσω αντίθετων επιχειρημάτων. Το βιβλίο στην ουσία είναι κυρίως η κωδικοποίηση υπάρχοντων πεποιθήσεων και πρακτικών σχετικά με την μαγεία της εποχής.
Ο πρώτος τομέας προσπαθεί να αποδείξει πως η μαγεία και η τελετουργεία υπήρχε. Αναφέρει λεπτομερειακά πως ο “Διάβολος” και οι ακόλουθοί του, οι μάγισες, διαπράττουν μια σειρά από σκοτεινές πράξεις υπό την “άδεια του Μεγαλοδύναμου Θεού”.
Και αντί να το εξηγούν ως τιμωρία, οι συγγραφείς του βιβλίου αναφέρουν πως ο Θεός επιτρέπει τις πράξεις αυτές ώστε ο Διάβολος να μην μπορέσει να κερδίσει την απεριόριστη δύναμη με σκοπό να καταστρέψει τον κόσμο! Σε αυτό το μέρος του βιβλίου επίσης αναφέρεται η αδύναμη φύση των γυναικών που τις κάνει να υποκύπτουν στις επιταγές των σατανικών δυνάμεων,κάτι που θα αναλύσουμε περαιτέρω στην συνέχεια του άρθρου!
Ο δεύτερος τομέας του Malleus Maleficarum περιγράφει τις ακριβείς (σύμφωνα με εκείνο) μορφές της μαγείας. Περιγράφει πως οι μάγισσες “έριχναν” ξόρκια και εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο αυτές οι πράξεις μπορούν να αποφευχθούν. Σε αυτό το σημείο δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην “συμφωνία” με τον διάβολο και παρουσιάζεται ως δεδομένη η παρουσία των μαγισσών.
Ο τρίτος τομέας περιγράφει με λεπτομέρειες τις μεθόδους για την εξεύρεση και την καταστροφή των μαγισσών. Ο βασανισμός φυσικά υπάρχει σε αυτές τις μεθόδους. Αν η κατηγορούμενη “μαγισσα” δεν ομολογούσε εθελοντικά την μαγική της φύση και δραστηριότητα, τότε η χρήση του βασανισμού θεωρούταν επιβεβλημένη, με σκοπό να αποσπαστεί η εν λόγω ομολογία. Οι δικαστές είχαν επίσης οδηγίες να παραπλανήσουν την κατηγορούμενη κατά βούληση, δίνοντας ψευδείς υποσχέσεις για έλεος σε περίπτωση ομολογίας…
Στον τομέα αυτό του βιβλίου αναφέρεται επίσης πως οι απόψεις και οι φήμες του κόσμου αρκούν για να παραπεμφθεί μια μάγισσα σε δίκη και πως μια δραστήρια άμυνα από το άτομο είναι απόδειξη πως η κατηγορούμενη είναι “μαγεμένη”.Επίσης υπάρχουν κανόνες για το πως οι ανακριτές, ως αντιπρόσωποι του θεού προστατεύονται από τις δυνάμεις των μαγισσών και είναι υποχρεωμένοι να “καθαρίσουν” τον τόπο από τις μαγεμένες, βασανισμένες γυναικείες υπάρξεις της εποχής!
Φυσικά εχει αρκετό ενδιαφέρον να σημειώσουμε και τα κριτήρια με τα οποία ένας άνθρωπος έφερε την ταμπέλα του “¨Μάγου” εκείνη την σκοτεινή,παγιωμένη εποχή. Ιδιότητες όπως οι ψυχικές ασθένειες, οι συνθήκες ζωής και διάφορα άλλα αναξιόπιστα και ανούσια στοιχεία ήταν αρκετά για να στιγματίσουν κάποιον και να τον οδηγήσουν στο μονοπάτι της πυράς…
Ένα αδυσώπητο κυνήγι…
Το Malleus Maleficarum ήταν ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για την δημιουργία των ιδεών του 16ου αιώνα σχετικά με το κυνήγι μαγισσών, λόγω κυρίως των πεποιθήσεών του για την μαγεία και τους τρόπους αντιμετώπισης της. Το εν λόγω βιβλίο εκδόθηκε το 1486,σχεδόν ταυτόχρονα με το αδυσώπητο κυνήγι και στην ουσία ήταν προιόν του γενικότερου κλίματος μέσα στο οποίο εξελίχθηκε αυτή η καταδίωξη.
Παρ’όλα αυτά, το Malleus ήταν πηγή έμπνευσης για την έκφραση και την δημιουργία των ιδεών που καταδείκνυαν το κυνήγι των μαγισσών σε ολόκληρη την ευρώπη. Και το γεγονός πως υπήρχαν διάφορα επίπεδα καταδίωξης μέσα στην ευρώπη μα και σε διάφορες περιοχές της Αγγλίας δείχνει πως υπήρχαν και άλλες επιρροές που δημιούργησαν την κατάσταση με τις μάγισσες.
Η ιερά εξέταση σχηματίστηκε το 1199. Όμως το κυνήγι των μαγισσών δεν εξελίχθηκε τόσο μέχρι τα τέλη του 15ου αιώνα, όσο έπειτα από την έκδοση του Περίφημου Malleus Maleficarum και το ζήτημα των παπικών ανησυχιών σχετικά με τις μάγισσες. Ένας τέτοιος πάπας ήταν ο Ινοκέντιος ο 2ος (1484) που ήταν και εκείνος που διέταξε την αναζήτηση των Μαγισσών και ανακήρυξε την μαγεία ως Αίρεση!
Μερικές από τις αρχές που σχετίστηκαν με την Μαγεία πριν την έκδοση του Malleus αναφέρθηκαν σε ένα γράμα προς τους Ιερο-Εξεταστές από τον Πάπα Ευγένιο τον 4ο το 1437. Το εν λόγω γράμμα αναφέρεται σε θυσίες προς Δαίμονες, στην ύπαρξη ενός γραπτού συμβολαίου με τις υπεράνω δυνάμεις,,στην χρήση κέρινων ομοιωμάτων, στην αντιστροφή των Χριστιανικών συμβόλων και σε άλλα μαγικά χαρακτηριστικά…. Αυτές οι λεπτομέρειες ήταν που σχημάτησαν τα “συστατικά της Αναγεννησιακής μαγικής Έννοιας”.
Μερικά άλλα χαρακτηριστικά σχετικά με την πεποίθηση που επικρατούσε για τις μάγισσες, ήταν πως κανόνιζαν ομαδικές συναντήσεις, τα “sabbats”, όπου έπαιρναν μέρος σε ένα ευρύ φάσμα από σοκαριστικές και υπεράνθρωπες δραστηριότητες. Οι πηγές για αυτές τις δραστηριότητες αντλήθηκαν από τοπικές δημοτικές παραδόσεις και Ρωμαικούς και Ελληνικούς μύθους.
Ρίχνοντας μια ματιά στις καταβολές του βλέπουμε πως ο Χάινριχ Κράμερ και ο Τζέικομπ Σπρένγκερ ολοκλήρωσαν το εν λόγω βιβλίο το 1486 και το εξέδωσαν το 1487. Οι συγγραφείς ήταν και οι δύο μέλη του Δομινικανικού τάγματος και Εξεταστές της Καθολικής εκκλησίας και ονομάτισαν την μαγεία ως μια πράξη θηλυκής προέλευσης και χρήσης.
Έτσι,ένα από τα κεντρικά σημεία στο βιβλίο είναι ο εκπληκτικός τρόπος με τον οποίο γίνονται στόχος οι γυναίκες. Το κείμενο αναφέρει πως οι γυναίκες είναι αυτές που εξασκούν τις μαγικές πράξεις και το αιτιολογεί στοχεύοντας την γυναικεία σεξουαλικότητα. Αναφέρει πως οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στα ελαττώματα από τους άντρες, πιο αδύναμες στην διανόηση, πιο προσιτές στις αδυναμίες και καταλήγει λέγοντας πως “ Ολόκληρη η μαγεία προέρχεται από την σαρκική λαγνεία που στην γυναίκα παραμένει ακόρεστη…”
Το κείμενο απεικονίζει τον τρομακτικό αριθμό των γυναικών που θα βασάνιζε,έκαιγε, κρέμαγε στο όνομα της αιρετικής πρακτικής και της κακοπροαίρετης μαγείας η ιερά εξέταση μέσα στον αιώνα που θα ακολόυθούσε την έκδοσή του. Η “Σφύρα των Μαγισσών” όμως δεν εισήγαγε μια νέα ιδεολογία σχετική με τις γυναίκες της εποχής, παρά μονάχα αντικατόπτριζε την εικόνα των γυναικών που ήδη επικρατούσε στις τάξεις της Εκλησσίας και του κόσμου της διανόησης τότε…
Ταξιδεύοντας σε εκείνη την εποχή μέσω του βλοσυρού αυτού εγχειριδίου, της περίφημης “Σφύρας των Μαγισσών” παρατηρούμε πως πέρα από την μαγεία και τις διαφορετικές αντιλήψεις, μπήκαν στο στόχαστρο χιλιάδες αθώες γυναίκες,διώχθηκαν για κάθε είδους “παραξενιά” τους, θυσιάστηκαν στο όνομα μιας υπέρτατης,μοναδικής Θεικής Δύναμης, που πέρα από ιδεολογικές ανυψώσεις προς τους πιστούς προσέφερε και απεριόριστα πλούτη στους εκπροσώπους της. Και αν η μαγεία, στα πολύ στενά πλαίσιά της και με κακή χρήση θα μπορούσε να επιφέρει δυσμενείς καταστάσεις σε μια κοινωνία, η διαφορετικότητα κάθε είδους δεν θα έπρεπε να μπαίνει σε θρησκευτικά στόχαστρα, θα μπορούσε να γίνει κατανοητή, να υπάρχει μέσα σε έναν υγιή κόσμο που απλά θα την αποδεχόταν και θα πορευόταν μαζί της…
Δίχως να χειραγωγείται από εγχειρίδια όπως το Malleus Maleficarum!
